زماني را به ياد آوريد كه در حال تجربه يك رشد شخصي يا حرفه اي مهم و اساسي بوده ايد. استرس ويژگي هاي قابل توجهي دارد: به ما يادآوري مي كند كه دقت بيشتري به كار بريم، ما را به طور مستقيم با چالشي ترين و مهم ترين جنبه هاي زندگي روبه رو مي كند و به طور كلي مزاياي غيرمنتظره اي را در قالب رشد شخصي به همراه دارد.

دنبال كردن يك زندگي بدون دغدغه و استرس سبب ايجاد مشكلات و استرس هاي بيشتري خواهد شد و همچنين بدون مواجهه و رويارويي با چالش هاي سخت زندگي، قادر به غلبه بر آنها نيستيم. در پژوهشي كه با همكاري مديران، دانشجويان و ورزشكاران حرفه اي به انجام رسيده است، موفق به طراحي سه مرحله شده ايم كه مي تواند به فشار ناشي از استرس پاسخ دهد و اثرات منفي ناشي از آن را كاهش دهد.افراد داراي اين ذهنيت «استرس سبب بهبود مي شود» نسبت به كساني كه اعتقاد دارند استرس يك عامل ناتواني در زندگي است، در كارشان عملكرد بهتري از خود نشان مي دهند و همچنين عواقب منفي استرس بر سلامتي آنها كمتر است

مرحله اول: آن را ببينيد

اولين گام براي پاسخ به استرس خود، ديدن آن به جاي انكار استرس است. توصيه ما به شما اين است كه دليل استرس خود را براي خود شرح دهيد (آن را نامگذاري يا بر چسب گذاري كنيد) به عنوان مثال به خود بگوييد كه درباره عدم موفقيت فرزندم در مدرسه استرس دارم. تحقيقات انجام شده در زمينه علوم عصب شناسي توسط مت ليبرمن نشان مي دهد كه چگونه اعتراف به استرس داشتن مي تواند به مغز شما كمك كند تا آگاهانه تر واكنش نشان دهد. در يك مطالعه به شركت كنندگاني كه تحت اسكن مغزي قرار داشتند تصاوير احساسي منفي نشان داده شد و سپس از آنها خواسته شد تا به اين تصاوير برچسبي بزنند. در اين حالت فعاليت عصبي از منطقه آميگدال (منطقه احساسي مغز) به قشر جلويي مغز (جايي كه مغز به صورت آگاهانه و عمدي فعاليت مي كند) انتقال يافت. به عبارت ديگر اذعان به استرس در مواقعي كه دچار استرس شده ايد به شما اين امكان را مي دهد تا واكنش دروني خود را متوقف كنيد و آگاهانه تر پاسخ دهيد.

به هر حال طفره رفتن از استرس زيان بارتر از اذعان به آن است. تحقيقاتي كه ما با همكاري پيتر سالو وي و شأن آكور انجام داده ايم، نشان داده است كه كساني كه معتقدند استرس به عنوان يك عامل بازدارنده است معمولا بيش از حد يا در سطح خيلي پاييني درگير استرس مي شوند و به آن پاسخ مي دهند، درحالي كه كساني كه ديدگاهشان راجع به استرس به عنوان يك عامل بهبود و پيش برنده است به صورت متعادل تري به استرس پاسخ مي دهند و بيشتر به دنبال بازخورد آن هستندكه اين بازخورد براي يادگيري و رشد بلندمدت آنها نيز بسيار حائز اهميت است. تمركز حواس و ديگر شيوه هاي تمركز مي تواند در اذعان به استرس و چگونگي پاسخ به فشار هاي ناشي از آن به شما كمك كند. هر فرد به صورت منحصربه فردي واكنش نشان مي دهد.

مرحله دوم: آن را از آن خود بدانيد (به رسميت بشناسيد)

يك راه براي به رسميت شناختن استرس اين است كه ما در مواجهه با مسائلي كه برايمان حائز اهميت است استرس بيشتر و باشدت تري داشته باشيم، اين استرس به ما نشان مي دهد كه مساله موجود براي ما بسيار مهم است و ما به آن اهميت مي دهيم. اين كار باعث ايجاد انگيزه مثبت در ما مي شود زيرا مي دانيم مسائل مهم به راحتي قابل انجام نيستند. يك استعاره كه براي توصيف اين وضعيت مورد استفاده قرار مي گيرد چنين است «اين وضعيت شبيه يك شب سرد و تاريك در اورست است». اگر شما قصد صعود به اورست را داشته باشيد اين تصور وجود دارد كه طي مسير شب هاي سرد و تاريك نيز وجود داشته باشد. انجام ساير كارهاي مهم زندگي نيز مانند اين صعود است. قطعا رشد و پرورش يك كودك يا راه اندازي يك كسب وكار و امثال اينها كار ساده اي نيست. به رسميت شناختن استرس لزوما سبب دور كردن شرايط سخت نمي شود، اما شرايط قابل تحملي را به وجود مي آورد تا به شما انگيزه كافي بدهد. در يك دوره آموزشي، يكي از اعضاي ارشد چنين گفت كه كادر رهبري موقعيت ها را به گونه اي طراحي مي كند كه استرس زا، پرهرج و مرج و پويا است به گونه اي كه تيم ياد مي گيرد در شرايط دشوار نيز خود را كنترل كند.

مرحله سوم: از آن استفاده كنيد

برخلاف آنچه ممكن است تصور كنيد، پاسخي كه بدن به استرس مي دهد طوري طراحي نشده است كه ما را از پاي در آورد. در حقيقت هدف تكاملي بدن در پاسخ به استرس، كمك به ذهن و بدن براي بهبود عملكرد است. هنگامي كه بدن با شرايط استرس زا مواجه مي شود، هورمون هايي نظير آدرنالين و دوپامين ترشح مي شود كه اين هورمون ها باعث مي شوند به مغز و بدن اكسيژن و خون بيشتري تغذيه شود و باعث مي شود فرد با انرژي، حساسيت و تمركز بيشتري به شرايط پاسخ دهد. اگرچه در بعضي شرايط استرس ممكن است مضر باشد اما در بسياري از مواقع هورمون هايي كه هنگام استرس ترشح مي شوند باعث رشد، افزايش ايمني بدن و بازسازي سلول ها مي شوند. اين امر به خود استرس مربوط نمي شود بلكه به نحوه پاسخي كه ما به استرس مي دهيم مربوط مي شود.

در بسياري از شرايط به وضوح مشخص نيست كه چگونه از استرس بهترين استفاده را ببريم، خصوصا در موقعيت هاي طولاني يا پيچيده تر. يك درگيري مداوم با همسر يا رئيس خود، شرايط نامساعد سلامتي يا حتي اختلاف با يك دوست را در نظر بگيريد. راهكار مهم در اين شرايط استرس زا اين است كه نسبت به فرصت هاي به وجودآمده و زمينه هاي يادگيري آگاه باشيد. درست همانند چالش هايي كه در چرخه طبيعي زندگي خود تجربه كرده ايد، هيچ كس بدون اندوه و غم در اين چرخه نيست. رويارويي با اين شرايط سبب مي شود تا آگاهي عميق تر، چشم انداز هاي جديد، حس لذت بيشتر براي زندگي و حس معنادار بودن زندگي را كسب كنيد. در حال حاضر جامعه تا حد زيادي موفق به طراحي استرس به گونه اي شده است تا به طور بالقوه فرصت يادگيري و رشد در شرايط استرس زا فراهم شود. اين امر به اين معني نيست كه ما تمام عوامل استرس زا را به عنوان يك عامل مثبت در نظر بگيريم بلكه به اين معني است كه به گونه اي به استرس خود پاسخ دهيد كه امكان غلبه بر چالش هاي اجتناب ناپذير زندگي را داشته باشيد.